Dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus Corona (nCoV) là bệnh truyền nhiễm, dễ lây lan theo đường hô hấp, hiện nay chưa có vắc-xin phòng bệnh đặc hiệu và chưa có thuốc đặc trị.
Tuy vậy, vẫn có thể phòng ngừa. Mọi người dân không được chủ quan nhưng không nên quá hoang mang, lo lắng.
Lần đầu tiên virus Corona mới được phát hiện ở thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc nên được gọi là “Virus Vũ Hán”, được ký hiệu là 2019-nCoV hoặc nCoV. Trên báo chí quốc tế, người ta thường dùng chữ “coronavirus” như một danh từ chung để chỉ loại virus mới này.
Hiện nay, chưa rõ nCoV xuất hiện từ đâu, nhưng các loại coronavirus như vậy thường bắt nguồn từ động vật (vật chủ). Những ca bệnh đầu tiên nhiễm nCoV có liên quan chợ buôn bán động vật ở Vũ Hán. Vì vậy, các cơ quan y tế và đối tác y tế đang nỗ lực để xác định nguồn gốc của nCoV. Virus Corona là một betacoronavirus - một họ virus lớn, phổ biến ở nhiều loài động vật khác nhau bao gồm lạc đà, mèo và dơi. Chủng corona virus chính là chủng của các loại virus gây ra các bệnh đường hô hấp như dịch SARS (2003) hay Hội chứng Hô hấp cấp Trung Đông (MERS) năm 2012. Phân tích cây di truyền của virus này đang được tiếp tục để biết nguồn gốc cụ thể của nCoV.
Đường lây truyền bệnh
Đường lây truyền bệnh nCoV ban đầu xuất hiện từ động vật mang mầm bệnh nCov lây truyền cho con người, nhưng sau đó lại có khả năng lây lan từ người sang người. Ở người, virus lây từ người này sang người kia thông qua tiếp xúc với dịch cơ thể của người bệnh. Tùy thuộc vào mức độ lây lan của chủng virus, việc ho, hắt hơi hay bắt tay có thể khiến người xung quanh bị phơi nhiễm. Bệnh lây theo đường hô hấp nên nCoV có thể lây qua không khí bởi các giọt nước bọt nhỏ li ti do người bệnh hoặc người đang mang mầm bệnh bắn ra bởi khi họ nói, ho, cười, hắt hơi hoặc lây qua dụng cụ bị lây nhiễm nCoV.
Đối tượng dễ bị lây nhiễm nCoV trước hết là những người tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân hoặc người khám chữa, chăm sóc hoặc thăm nuôi người bệnh nhiễm nCoV hay người đang sống trong vùng dịch, người đi từ vùng dịch trở về hoặc những người đã và đang chung sống, tiếp xúc với người từ vùng dịch trở về mà trong người đã bị nhiễm nCoV. Ngoài ra, những người đi cùng phương tiện giao thông (ôtô, máy bay, tàu hỏa...) với người mang mầm bệnh nCoV hoặc những người làm việc ở các cảng hàng không, ga tàu hỏa, ga tàu điện ngầm, bến xe có tiếp xúc với người mang mầm bệnh nCoV đi qua cũng dễ bị lây nhiễm.
Triệu chứng điển hình khi nhiễm nCoV
Thời kỳ ủ bệnh của nCoV khoảng 14 ngày, sau đó bệnh sẽ xuất hiện các triệu chứng điển hình là sốt, ho, khó thở. Các triệu chứng này có thể xuất hiện từ 2 - 14 ngày sau khi tiếp xúc nguồn bệnh. Tới khi bệnh khởi phát, bệnh có thể diễn biến đến viêm phổi nặng, suy hô hấp tiến triển và tử vong, đặc biệt ở những người có bệnh mạn tính, tuổi cao, suy giảm miễn dịch (mắc bệnh AIDS, người đang dùng thuốc điều trị ung thư...) thì khả năng bệnh dễ tiến triển nặng.
Bởi vì căn nguyên gây viêm phổi là do virus cho nên không có loại kháng sinh nào có tác dụng diệt virus. Cách tốt nhất vẫn là nhập viện theo dõi.
Nguyên tắc phòng bệnh
Để phòng bệnh, cần phòng từ xa, nghĩa là những người về nước từ vùng dịch, nhất là Trung Quốc, đặc biệt từ thành phố Vũ Hán cần phải khai báo cho cơ quan chức năng ngay từ khi đặt chân đến nước ta và phải cách ly, theo dõi sức khỏe của họ thật nghiêm ngặt. Tại các địa điểm tiếp đón khách đến hoặc về nước cần kiểm tra thân nhiệt ngay từ sân bay, nhà ga, bến xe, bến tàu..., nếu có nghi ngờ, cần cách ly và theo dõi thật nghiêm ngặt. Những người tiếp xúc với người từ nước ngoài có dịch bệnh nCoV về nước cần đeo khẩu trang. Gia đình, làng xóm có người từ nước đang bị dịch bệnh nCoV về nước cần hạn chế tiếp xúc với họ và nếu phải tiếp xúc cần đeo khẩu trang y tế đúng cách và giữ khoảng cách khi tiếp xúc. Đặc biệt, những người trở về từ thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc hoặc các tỉnh/ thành phố khác của Trung Quốc đang có dịch hoặc có tiếp xúc gần với người nhiễm nCoV, trong vòng 14 ngày nếu có dấu hiệu sốt, ho, khó thở, cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn, khám, điều trị kịp thời.
Đối với các gia đình, trường học, nhất là các lớp mẫu giáo, nhà trẻ, lớp bán trú cần vệ sinh sàn nhà, dụng cụ, đồ chơi, tay vịn cầu thang bằng xà phòng, dung dịch sát khuẩn và rửa tay bằng xà phòng hàng ngày. Với mọi người, cần giữ ấm cơ thể, vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, súc họng bằng nước sát khuẩn miệng để phòng bệnh viêm phổi. Cần che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, tốt nhất bằng khăn vải hoặc khăn tay để làm giảm phát tán các dịch tiết đường hô hấp. Khi ho, hắt hơi, hãy che kín miệng và mũi bằng khăn giấy hoặc tay áo. Sau khi sử dụng khăn giấy, cần bỏ vào thùng rác rồi rửa tay sạch sẽ. Tránh đi lại, du lịch nếu đang có sốt, ho hoặc khó thở. Tránh tiếp xúc với người bị sốt, ho. Khi phát hiện dịch bệnh, cần thông tin cho cơ quan y tế, chính quyền địa phương để giám sát, xử lý, ứng phó với dịch bệnh, không để dịch bùng phát, lây lan.
Tuy vậy, vẫn có thể phòng ngừa. Mọi người dân không được chủ quan nhưng không nên quá hoang mang, lo lắng.
Lần đầu tiên virus Corona mới được phát hiện ở thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc nên được gọi là “Virus Vũ Hán”, được ký hiệu là 2019-nCoV hoặc nCoV. Trên báo chí quốc tế, người ta thường dùng chữ “coronavirus” như một danh từ chung để chỉ loại virus mới này.
Hiện nay, chưa rõ nCoV xuất hiện từ đâu, nhưng các loại coronavirus như vậy thường bắt nguồn từ động vật (vật chủ). Những ca bệnh đầu tiên nhiễm nCoV có liên quan chợ buôn bán động vật ở Vũ Hán. Vì vậy, các cơ quan y tế và đối tác y tế đang nỗ lực để xác định nguồn gốc của nCoV. Virus Corona là một betacoronavirus - một họ virus lớn, phổ biến ở nhiều loài động vật khác nhau bao gồm lạc đà, mèo và dơi. Chủng corona virus chính là chủng của các loại virus gây ra các bệnh đường hô hấp như dịch SARS (2003) hay Hội chứng Hô hấp cấp Trung Đông (MERS) năm 2012. Phân tích cây di truyền của virus này đang được tiếp tục để biết nguồn gốc cụ thể của nCoV.
Đường lây truyền bệnh
Đường lây truyền bệnh nCoV ban đầu xuất hiện từ động vật mang mầm bệnh nCov lây truyền cho con người, nhưng sau đó lại có khả năng lây lan từ người sang người. Ở người, virus lây từ người này sang người kia thông qua tiếp xúc với dịch cơ thể của người bệnh. Tùy thuộc vào mức độ lây lan của chủng virus, việc ho, hắt hơi hay bắt tay có thể khiến người xung quanh bị phơi nhiễm. Bệnh lây theo đường hô hấp nên nCoV có thể lây qua không khí bởi các giọt nước bọt nhỏ li ti do người bệnh hoặc người đang mang mầm bệnh bắn ra bởi khi họ nói, ho, cười, hắt hơi hoặc lây qua dụng cụ bị lây nhiễm nCoV.
Đối tượng dễ bị lây nhiễm nCoV trước hết là những người tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân hoặc người khám chữa, chăm sóc hoặc thăm nuôi người bệnh nhiễm nCoV hay người đang sống trong vùng dịch, người đi từ vùng dịch trở về hoặc những người đã và đang chung sống, tiếp xúc với người từ vùng dịch trở về mà trong người đã bị nhiễm nCoV. Ngoài ra, những người đi cùng phương tiện giao thông (ôtô, máy bay, tàu hỏa...) với người mang mầm bệnh nCoV hoặc những người làm việc ở các cảng hàng không, ga tàu hỏa, ga tàu điện ngầm, bến xe có tiếp xúc với người mang mầm bệnh nCoV đi qua cũng dễ bị lây nhiễm.
Triệu chứng điển hình khi nhiễm nCoV
Thời kỳ ủ bệnh của nCoV khoảng 14 ngày, sau đó bệnh sẽ xuất hiện các triệu chứng điển hình là sốt, ho, khó thở. Các triệu chứng này có thể xuất hiện từ 2 - 14 ngày sau khi tiếp xúc nguồn bệnh. Tới khi bệnh khởi phát, bệnh có thể diễn biến đến viêm phổi nặng, suy hô hấp tiến triển và tử vong, đặc biệt ở những người có bệnh mạn tính, tuổi cao, suy giảm miễn dịch (mắc bệnh AIDS, người đang dùng thuốc điều trị ung thư...) thì khả năng bệnh dễ tiến triển nặng.
Bởi vì căn nguyên gây viêm phổi là do virus cho nên không có loại kháng sinh nào có tác dụng diệt virus. Cách tốt nhất vẫn là nhập viện theo dõi.
Nguyên tắc phòng bệnh
Để phòng bệnh, cần phòng từ xa, nghĩa là những người về nước từ vùng dịch, nhất là Trung Quốc, đặc biệt từ thành phố Vũ Hán cần phải khai báo cho cơ quan chức năng ngay từ khi đặt chân đến nước ta và phải cách ly, theo dõi sức khỏe của họ thật nghiêm ngặt. Tại các địa điểm tiếp đón khách đến hoặc về nước cần kiểm tra thân nhiệt ngay từ sân bay, nhà ga, bến xe, bến tàu..., nếu có nghi ngờ, cần cách ly và theo dõi thật nghiêm ngặt. Những người tiếp xúc với người từ nước ngoài có dịch bệnh nCoV về nước cần đeo khẩu trang. Gia đình, làng xóm có người từ nước đang bị dịch bệnh nCoV về nước cần hạn chế tiếp xúc với họ và nếu phải tiếp xúc cần đeo khẩu trang y tế đúng cách và giữ khoảng cách khi tiếp xúc. Đặc biệt, những người trở về từ thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc hoặc các tỉnh/ thành phố khác của Trung Quốc đang có dịch hoặc có tiếp xúc gần với người nhiễm nCoV, trong vòng 14 ngày nếu có dấu hiệu sốt, ho, khó thở, cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn, khám, điều trị kịp thời.
Đối với các gia đình, trường học, nhất là các lớp mẫu giáo, nhà trẻ, lớp bán trú cần vệ sinh sàn nhà, dụng cụ, đồ chơi, tay vịn cầu thang bằng xà phòng, dung dịch sát khuẩn và rửa tay bằng xà phòng hàng ngày. Với mọi người, cần giữ ấm cơ thể, vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, súc họng bằng nước sát khuẩn miệng để phòng bệnh viêm phổi. Cần che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, tốt nhất bằng khăn vải hoặc khăn tay để làm giảm phát tán các dịch tiết đường hô hấp. Khi ho, hắt hơi, hãy che kín miệng và mũi bằng khăn giấy hoặc tay áo. Sau khi sử dụng khăn giấy, cần bỏ vào thùng rác rồi rửa tay sạch sẽ. Tránh đi lại, du lịch nếu đang có sốt, ho hoặc khó thở. Tránh tiếp xúc với người bị sốt, ho. Khi phát hiện dịch bệnh, cần thông tin cho cơ quan y tế, chính quyền địa phương để giám sát, xử lý, ứng phó với dịch bệnh, không để dịch bùng phát, lây lan.